२७ असोज, काठमाडौं । गाजा युद्धविराम सम्झौताको कार्यान्वयनका रूपमा सोमबार बन्धक रिहा गरिएका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प इजरायल र इजिप्टको भ्रमणका लागि अवतरण गरेका छन् । उनले आफ्ना इजिप्टका समकक्षी अब्देल फताह अल–सिसीसँग मिलेर शार्म अल–शेखमा आयोजना हुने गाजा शान्ति शिखर सम्मेलनको सह–अध्यक्षता गर्दैछन् ।
गाजा शान्ति सम्झौताअनुसार दुवै पक्षले सन् २०२३ अक्टोबर ७ का घटनापछि एकअर्काको नियन्त्रणमा रहेका कैदी र बन्धकहरूको साटासाट गर्ने सहमति जनाएका छन् । युद्धविरामको प्रारम्भिक चरणमा इजरायलले नियन्त्रणमा राखेका २५० प्यालेस्टिनी कैदी र गाजामा रहेका एक हजार ७०० कैदीको सट्टामा ४७ जना इजरायली बन्धकहरू—जसमध्ये केही मृत र केही जीवित छन्—रिहा गरिने भएको छ ।
हमासले सन् २०१४ को अघिल्लो गाजा युद्धमा मारिएका एक इजरायली सैनिकको अवशेष पनि हस्तान्तरण गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । हमासको सशस्त्र शाखाले सोमबार जीवित बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने तयारी भइरहेको पुष्टि गर्दै २० जनाको नामावली सार्वजनिक गरेको छ । त्यसको केही समयपछि इजरायली सेनाले रेडक्रसले ती बन्धकहरू लिन गएका हुन् । इजरायली सेनाको विज्ञप्तिअनुसार बन्धकहरूको हस्तान्तरण उत्तरी गाजाको निर्दिष्ट विन्दुमा भयो । त्यहाँ धेरै बन्धकलाई एकैसाथ रेडक्रसलाई हस्तान्तरण गरिएको छ ।
यसैबीच, इजिप्टको शार्म अल–शेखमा अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प र इजिप्टका राष्ट्रपति सिसीको सह–अध्यक्षतामा २० भन्दा बढी विश्व नेताहरू सहभागी हुने गाजा शान्ति शिखर सम्मेलन सोमबार नै सुरु हुँदैछ । इजिप्टका राष्ट्रपतिको कार्यालयका अनुसार यस सम्मेलनको उद्देश्य ‘गाजा पट्टीमा युद्धको स्थायी अन्त्य, मध्यपूर्वमा शान्ति र स्थिरता स्थापना र क्षेत्रीय सुरक्षाको नयाँ युगको सुरुवात गर्नु’ हो ।
इजिप्टको विदेश मन्त्रालयले यस ऐतिहासिक भनिएको शिखर सम्मेलनमा ‘गाजा युद्ध अन्त्य गर्ने दस्तावेज’ मा हस्ताक्षर हुने अपेक्षा व्यक्त गरेको छ । एक कूटनीतिक स्रोतका अनुसार अमेरिका, इजिप्ट, कतार र सम्भवतः टर्कीले ग्यारेन्टी दस्तावेजमा हस्ताक्षर गर्नेछन् । तर युद्धरत दुवै पक्ष—इजरायल र हमास—प्रत्यक्ष रूपमा शिखर सम्मेलनमा सहभागी नहुने भएका छन् । नेतान्याहुको कार्यालयले कुनै पनि इजरायली अधिकारी सहभागी नहुने स्पष्ट पारेको छ भने हमासले पनि प्रतिनिधि नपठाउने घोषणा गरेको छ ।
संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेस, जोर्डनका राजा अब्दुल्लाह द्वितीय, बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मर, फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन, टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगन र क्यानाडाका प्रधानमन्त्री मार्क कार्नी पनि सम्मेलनमा सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको छ । इजिप्टका अनुसार सम्मेलनमा २१ राष्ट्रका प्रतिनिधिहरू, युरोपेली सङ्घ (इयु), अरब लिग, संयुक्त अरब इमिरेट्स, ओमान, पाकिस्तान, इन्डोनेसिया, भारत र जर्मनीका अधिकारीहरू पनि सहभागी हुनेछन् ।
इरानले आमन्त्रण प्राप्त भएको पुष्टि गर्दै पनि आफ्ना राष्ट्रपति मसुद पेजेस्कियान वा विदेशमन्त्री अब्बास अराघची उपस्थित नहुने जनाएको छ । हमासको वार्ता समितिसँग नजिकको स्रोतले एएफपीलाई दिएको जानकारीअनुसार समूहले युद्धपछिको गाजा प्रशासनमा भाग नलिने निर्णय गरेको छ । स्रोतका अनुसार, हमासले ‘गाजा पट्टीको नियन्त्रण त्यागेको’ भए पनि ‘प्यालेस्टिनी राजनीतिक संरचनाको एक आधारभूत अंश बनेर रहिरहने’ स्पष्ट गरेको छ ।
हमास दीर्घकालीन युद्धविराममा सहमत भएको र गाजामा इजरायली आक्रमण नभएसम्म आफ्नो हतियार प्रयोग नगर्ने बताइएको छ । तर समूहका एक वरिष्ठ अधिकारीले यसअघि एएफपीसँग कुरा गर्दै ‘हमासको पूर्ण निःशस्त्रीकरण प्रश्नबाहिरको कुरा’ भएको बताएका थिए । यसबीच, गाजाका लागि मानवतावादी सहायता पनि तीव्र रूपमा जारी छ । आइतबार केरेम सालोम क्रसिङमार्फत छ वटा डिजेल इन्धन ट्रक र पाँच वटा खाना पकाउने ग्यास बोकेका ट्रकसहित २०० भन्दा बढी सहायता ट्रक गाजामा प्रवेश गरेका छन् ।
बन्दुक शान्त भएपछि लाखौँ प्यालेस्टिनी शनिबारदेखि ध्वस्त भएको गाजा सहरमा फर्किरहेका छन् । हमासको नियन्त्रणमा रहेको गाजाको नागरिक सुरक्षा एजेन्सीका अनुसार शनिबार साँझसम्म करिब पाँच लाख मानिस आफ्ना घर फर्किएका छन् ।
