योगेश आदी
विधुतीय उपकरण वा सवारी साधन जस्तै श्रीमान श्रीमतीबीचको सम्वन्धले पनि बिग्रनै लाग्दा गाडीमा ‘चेक इन्जिन लाइट’ बले झैं संकेतहरु देखाइ सकेको हुन्छ । मेसिनमा खरखर आवाज आउने बित्तिकै मर्मत गर्ने कि नचल्ने भइसकेपछि मर्मत गर्ने आफ्नै हातमा छ । हामी एक आर्काको हौं/भयौं/रहनेछौं । ‘एउटै रथका दुइ पाङ्ग्रा हौं’ भन्दै अगाडि बढाएको सम्वन्धको रथ बिग्रन लागेको कसरी थाहा पाउने ? बिग्रनै लागेको सुचक के हो ?
सामान्यतया मानिस एकआर्कासँग सधैका लागि शरिर, सरोकार र सम्वन्ध जोडेर सम्पूर्ण जीवन व्यतित गर्नै पर्छ भनेर बनेको प्राणी होइन । अन्य प्राणी जस्तै निस्फिक्री बाँच्नु पर्ने प्राणी नै हो । तर रेप्टायलिक र म्यामलिक ब्रेन भन्दा भिन्दै विकसित नियोकोर्टेक्स ब्रेनको उच्चतम् चेतनाको कारण खाना उत्पादन गर्ने र संचय गरेर खाना राख्ने तरिकासँगै समाजको परिकल्पना गरियो । जुन अप्राकृतिक प्रयोग थियो । केटा र केटीमार्मत बच्चा जन्माउने प्रकृयालाई जिम्मेवारी र कर्तव्यसँगै जीवन पनि सँगै व्यतित गर्ने परिपाटीले बिवाह भन्ने सँस्थाको स्थापना हुन गयो । जुन अति नै अप्राकृतिक थियो तर आवश्यकताले मान्यता प्रदान गर्दै लग्यो । कालान्तरमा अपरिहार्य चलन होकि भनेर बुझ्न थालियो । अप्राकृतिक प्रकृयालाई प्राकृत सरह काम गर्ने बनाउन पक्कै पनि थुप्रै जटिलताहरु व्यहोर्नै पर्छ । एक्कै बाँच्नु र मर्नु सजिलो हुन्छ तर सम्वन्धको दायित्व र कर्तव्य लिएर बाँच्नु र मर्नु कठिन हुन्छ । त्यसैले थप मेहेनत गर्नुपर्दछ ।
आखिर के हो त सम्वन्धको रातो बत्ति ?
सम्वन्ध दीगो राख्ने हो भने वा सम्वन्धको माया छ भने; श्रीमान र श्रीमती दुबैले एकआर्कालाई पहिलो प्राथमिकतामा राख्नु पर्छ । ‘जन्मदिने आमाबुवा समेत दोश्रो प्राथमिकता हो’ भन्ने बुझ्नुपर्छ । एकैछन तपाई आमाबुवा नहुँदाको तपाईको अवस्थाको कल्पना गर्नुस्… केही दिन दुख लाग्छ तर तँपाईको जीवन सामान्य नै चल्न थाल्छ । अब फेरी जीवनसाथीको मृत्यु भएर एक्लो भइयो भने बाँकी जीवन के हुन्छ कसरी बित्नेछ ? त्यो सोच्नुस्… अब मैले थप भनिराख्न परेन ।
तथापि तँपाई जीवनसाथीसँग खुसी छैन वा बिकल्पको खोजिमा हुनुहुन्छ वा सम्वन्धको माया छैन भने परिदृष्य अर्कै हुनसक्ला । त्यसैले उस्को प्राथमिकता आफू होइन भने बुझ्नुस् यो एउटा सूचक हो ।
तँपाईको जीवनसाथीलाई तँपाईले मुखै फोरेर पटक पटक तँपाईलाई मन पर्दैन भनेको त्यही चीज बिभिन्न बहानामा दोहोर्याई रहन्छ भने बुझ्नुस्, उस्लाई सम्वन्धको माया छैन ।
तँपाईले बिवाह गर्दा कुनै एक पक्षलाई प्रत्यक्ष लाभ हुने अवस्था थियो भने मैले रातो बत्ति सहित बिहे गरेको छु भनेर थप सावधान भइराख्नुस् ।
आफ्नो जीवनसाथीलाई योग्यता, रुप वा उमेरको कारण तँपाई भन्दा एडभान्टेजमा छु जस्तो व्यवहारमा झल्काउँछ भने बुझ्नुस् तँपाई थप चनाखो हुनुपर्छ ।
तँपाईको कारण पार्टनरले उसको भित्री चाहना रहर इच्छा दबाइराखेको छ भने बुझ्नस् कि त्यो चाहना लाभा अवस्था मिल्यो भने कुनै दिन ज्वालामुखी बनेर निस्कन्छ ।
पुरुष पार्टनरले धोका दिइराखेको कसरी थाहा पाउने ?
त्यसो त पुरुष प्राकृतरुपमा नै पोलिगामस् हो । तर यहाँ बिवाह जस्तो अप्राकृतिक प्रकृयामा सामेल भइसकेपछि त्यसो भन्न पाइएन । बिवाहको समाजिक मान्यता भित्र बस्नै पर्ने हुन्छ ।
१, पुरुष अप्रत्यासितरुपमा राम्रो बनेर हिड्न थाल्यो, नयाँ नयाँ कुराको रहर गर्न थाल्यो, सामान्य भन्दा भन्दै दैनिकी गर्न थाल्यो भने मसिन आवाज दिन थालेको ठान्नुस् ।
२, जुनसुकै बेला पनि काम छ, कल आउँछ भनेर अगाडि नै फोन राखेर बस्छ । पासवर्ड भन्न खोज्दैन । फोन लिएर बाथरुममा धेरैबेर बस्छ । फोन गर्दा तुरुन्तै उ्दैन । लोकेशन शेयर गर्न आनाकानि गर्छ ।कामबाट ढिलो फर्कन्छ । भिडियो कल नगर भन्छ; भने सोच्नुस् बत्ति चहकिलो नै बलिसक्यो ।
३, यौन कार्यमा अरुची देखाउने वा नयाँ नयाँ आयाम भित्र्याउने । कि त वास्था नगर्ने वा अत्याधिक माया चासो देखाको जस्तो गर्न थाल्यो भने बुझ्न शुरु गर्नुस् ।
४, खर्च बढी गर्ने, रिसाउने, दिक्क मानेको जस्तो गर्ने, अरुसँग तुलना गर्ने, बच्चालाई रिस पोख्ने, नयाँ नयाँ योजना र प्लान गरिराख्ने गर्न थाल्यो भने सचेत रहनुस् ।
तर मनोवैज्ञानिकहरुले के पनि भनेका छन् भने पुरुष जोखिमसँग खेल्न रुचाउने प्राणी हो । ऊ जानिजानि पनि गलत गरेर फेयर खेलाडि देखिन रुचाउँछ । कहिलेकाँही मनोरञ्जनको लागि भावना बिर्सन्छ तर पुरुष सकेसम्म अर्को बिवाहसम्म पुग्न चाहँदैन ।
महिला पार्टनरले धोका दिइराखेको कसरी थाहा पाउने ?
त्यसो त महिलाले अर्को पुरुष हेर्ने भने कै; भइरहेको पार्टनरलाई अवस्था मिलेसम्म छोड्ने मन बनाएपछि मात्र हर्ने गर्छ । महिला; पुरुषले जस्तो एउटाले राम्रै साथ दिंदादिंदै पनि अर्कोलाई हेर्ने गर्दैनन् । यदि कुनै महिलाले अर्कोतिर मन लैजानुको मतलव सोचेजस्तो मान्छेले ‘बिहे नै गर्छु’ भन्यो भने छोड्न तयार भएर नै अगाडि बढेको हुन्छ ।
१, महिला पार्टनरले धोका दिइराखेको थाहा पाउने संकेतहरु पनि सामान्यतया पुरुषलाई लेखिएको बुँदा जस्तै भएपनि माथिको ३ नम्बरको बुँदा चाहिँ बिल्कुल फरक हुन्छ । महिलाले दोश्रोसँग सम्पर्क हुन थालेपछि पहिलोसँग बिभिन्न बहाना गरेर अनिच्छा देखाउने गर्दछ । छुट्टै सुत्न खोज्छ वा बच्चासँग सुत्ने गर्दछ । पुरुष मनैदेखि मन परेको छ वा प्रेम गर्छिन भने पुरुषमा यौन दुर्बलता नै भएपनि महिलाले अर्को पुरुष हेर्दिनन् । यौन महिलाको पुरुषको जस्तो पहिलो प्राथमिकता होइन् ।
२, पार्टनरसँग सानो सानो कुरामा पनि झर्किने रिसाउने, कुरा गर्न नखोज्ने गर्न थालेको छ भने यकिन मान्नुस् उनी कसैसँग जान चाहन्छिन ।
३, तँपाई बिदेशमा हुनुहुन्छ तर श्रीमती भने नेपालमा छिन भने अझ सचेत रहनुपर्छ । घरमा भन्दा प्राय बाहिर रहने । सगोलमा बस्दा असुबिधा भएको, झगडा परिराख्ने भनेर छुट्टै बस्न जिद्दी गर्न थालिन् र हिसाबकिताव गोलमाल देखाउन थालिन भने जासुस् गर्न थाल्नुस् ।
४, नातेदार बाहेक मेरो स्कुल, कलेज, माइतितिरको वा अफिसको साथी भनेर केटाहरुसँग काम नपर्दा पनि कुरा गरिरहन्छिन् । केटीभन्दा केटाहरु धेरै साथी बनाउने गर्छिन् भने इन्क्वायरी शुरु गर्नुस् । किनकि सामान्यतया नाता पर्ने बाहेक केटा र केटीको फेयर फ्रेण्डशीप हुदैन । कि त केटाको तर्फबाट, कि त केटीको तर्फबाट मौका मिलेमा त्यहाँ गडबड हुने नै छ ।
महिलाले मेरो पुरुष साथीसँग त्यस्तो फिल नै छैन भनेपनि पुरुष साथीको भित्र चाहीँ हुनसक्छ । एकपक्षसँग त्यस्तो फिल वा कुनै अन्य स्वार्थ नभै महिला र पुरुषबीच कुरा भइरहने खालको मित्रता हुनै सक्दैन ।