शैलेश श्रेष्ठ
न्यूजर्सी, अमेरिका
हामी सपना र सम्भावनाहरुको बिराट साम्राज्य भनिने, मानिने मात्र होइन सावित समेत गर्न सकिने मुलुक संयुक्त राज्य अमेरिकामा छौं । त्यस्ता सपनाहरुको सफल प्रक्षपणको पहिलो शर्त भनेको व्यक्तिको एकल ईच्छाशक्ति र दृढनिश्चयी वैयक्तिक चाहना नै हो । मैले आमरुपमा अमेरिकालाई पढ्दा, बुझ्दा अनि संघर्ष गर्दाका अनुभवहरुलाई सतही सारमा सम्प्रेषण गर्दा “आ-मरिखा” भनेर भन्ने अनि लेख्ने गरेको छु कैयन मान्छेहरुले मेरो आम व्यंग्यलाई नकारात्मकरुपमा समेत बुझ्ने गरेका छन । मैले त्यसरी आ-मरिखा भन्नुको आसय र अर्थ निराशा या तिक्तता पोख्नु या लेख्नु होइन अपितु ईमानर निष्ठाका साथ कर्म गर्न सके मैले “आ-मरिखा” भन्ने गरेको बिराट र अथाह सम्भावनाहरुको मुलुक “आ-गरिखा” पनि हो है भनेर आफ्नो अनुभव सम्प्रेषण गर्नु हो त्यसैले त म मेरा न्युयोर्क केन्द्रित मजदुरीका कथाहरु हरेक ठाउँ र मंचहरुमा सफेद वाचन गर्ने गर्दछु । उपदेश र आदेशले उभो नलागेको यो समाजमा म थप अर्ति, उपदेश र कर्मकाण्डी आदेशहरु होइन सर्वाङ्ग सफेद श्रमजीवी कथा भन्न चाहन्छु ।
म एकजना रेष्टुरेन्टमा कामगर्ने एकजना श्रमजिवी मजदुरका हैसियतमा मैले सन् २०१० देखि २०१४ सम्म कामदारहरुले न्यूनतम पाँच दिन बिरामी बिदा पाउने कानून बनाउन हरेक मोर्चामा सामेल भएँ । उता नेपालमा बीपी कोइराला र पुष्पलाल श्रेष्ठको पार्टीमा लागेका भन्दै सामाजिक न्यायको सुगारटानमा उदात्त रमाउने राजनैतिक कार्यकर्ताहरु कुनै दिन हाम्रो अभियानमा सामेल भएनन् । उताको नेता र मन्त्रीहरुको हेरचारमा व्यस्त हुँदा यताको राजनीति मात्र होइन समाज र सम्भावना बुझ्न अनि आफ्ना वर्गका नेता र नेतृत्वसम्म चिन्न नभ्याएका तर भात्री संगठन खोलेर अमेरिकामा रमाएका अतृप्त राजनैतिक आत्माहरुको चेत त्यति बेला खुल्यो जब तिनका छोरीछोराले स्कुल र कलेजबाट फर्कंदा बर्नी सान्डर्सका प्रचार सामग्रीहरु आफ्ना फोल्डरमा हालेर घर ल्याउन थाले ।
मातृभूमीको माउ पार्टीका आदेश र परिपत्रहरुको परिपालन गर्दै प्रवासमा कांग्रेस बनेका केही साथीहरुले मलाई ऊ बेला भनेको म अहिले पनि झल्झली सम्झन्छु “हो रै’छ शैलेशजी, तपाईले लेख्दा बोल्दा र सान्डर्सको पक्षपोषण र समर्थन गर्दा कहिल्यै म सहमत हुन सकिन तर अहिले छोरीले भनेको कारण प्रो-बिजिनेस अप्रोचहरुमा ट्रम्पको नीति राम्रो भएपनि हाम्रो वर्गीय स्वार्थ, पर्यावरण र हाम्रा बालबच्चाहरुको नि:शुल्क शिक्षा र आम नारारिकलाई सर्वसुलभ स्वास्थ्यसेवाको पक्षपोषण गर्ने बर्नी सान्डर्सलाई समर्थन गर्दै मत दिने निर्णय समेत गरेको छु ।” अघिल्लो महिना मात्र पनि सामाजिक संजालमा सत्य-तथ्य साहसका साथ लेखेर सामाजिक तरंग ल्याउने क्षमता भएका न्यूयोकका ससंग लामाले लेखे “मैले त मेरी छोरीको सल्लाह अनुसार कुईन्स डिस्ट्रिक अटर्नीका उम्मेदवार टिफिनी कबानलाई मैले भोट हालें ।” उताको राजनैतिक दासतामा रमाएका केही कार्यकर्ता स्तरका मान्छेहरु बाहेकले अहिले हाम्रा नयाँ पुस्तालाई सुन्ने र उनीहरुको एजेन्डामा काम पनि गर्ने गरेका छन । यो हाम्रो समाजको लागि शुभ-संकेत हो र यसले हामीलाई स्पष्ट दिशानिर्देश समेत गर्दछ । तर अझै पनि उम्मेद्वारलाई पहिचान गर्ने र चिन्ने कुरामा हामीले यथेष्ट गृहकार्य गर्न सकेका छैनौं । “फेरी तल्लो टोलका पुराना मुखिया र उनका पिछलग्गु समुह मलिन्दा कार्जको प्रचार-प्रसारमा हिडेछ अब हामी उनलाई ईनकाउन्टर दिन टिफानी कबानको क्याम्पेनमा हिड्नु पर्छ” जस्ता शैलीमा हामी यताको समाज र राजनीतिमा लागे जस्तो गरेर फेरी अरुहरुको झोला बोकिरहेका छौं र हनुमान मात्र होइन कैयन अवस्थाहरुमा उनीहरुको हतियार समेत बनिरहेका छौं । “नहुनु मामा भन्दा त कानो मामा हुनु राम्रो” भनेझैं जहिले पनि जात-जाती, धर्म, गोत्र, क्षेत्र, लिङ्ग र दलगत राजनीतिको घेरामा रमाएर तामसी उत्सव मनाउनु भन्दा त नबुझीनै भएपनि यताकै मुलधारको समाज र राजनीतिसंग जोडिएको राम्रो हो । समाहित नभई परिष्कृत हुन सकिंदैन । अघिल्लो बर्ष न्यूयोर्क तिरका हाम्रा मान्छेहरु सम्पर्क, सम्बन्ध र पहुँचको आधारमा संस्थापनका प्रिय यथास्थितिबादी एवं परम्पराबादी डेमोक्रेट्स जोसेफ क्राउलीको पक्षमा जमेर लागे यसरी लागे कि उनको विपक्षमा प्राईमरी ईलेक्सनमा को उम्मेद्वार उठ्दैछ ? त्यतिसम्म पनि क्याम्पेनमा दौडने हाम्रा मान्छेलाई जानकारी भएन अन्तत: क्राउलीको सर्मनाक हार भयो । अधिकारकर्म मार्फत ग्रास मुभमेन्टको अन्तरसतहमा हुने न्युयोर्कको गहिरो स-शाक्त उदार र प्रगतिशील राजनीतिका बारेमा हामी र हाम्रो समुदायलाई निक्कै कम जानकारी छ र कति हदसम्म त कतिपय अनभिज्ञ नै छन् । उ बेला प्राईमरी हुन तीन हप्ता बाँकी हुँदा फिप्नाको कार्यालयमा भएको एउटा अन्तरक्रियामा मैले अनौपचारिकरुपमा जोसेफ क्राउलीको सम्भावित पराजयको बारेमा बोल्दा हाम्रा साथीहरु अमुक भएर झस्किएका थिए । उनको प्रतिस्पर्धीका रुपमा २८ बर्षिया रेष्टुरेन्टमा बेरा काम गर्ने अलेकसान्द्रिया ओकासियो-कोर्टेज छिन भन्नेसम्म हाम्रो समुदायलाई जानकारी थिएन । नभन्दै यताकै समाज र राजनीति बुझेका ससंग लामाकी छोरीको रोजाई अर्थात टिफिनी कबोन विजय हाँसिल गरिन यद्यपी ०५ प्रतिशत मात्र मतान्तर भएकले प्रत्यासी कार्जको माग अनुसार अहिले पुनः मतगणना सम्पन्न भएको छ र अब्ससेन्टी ब्यालेट र अफिडेभिड ब्यालेटको गणना गर्दा पराजित भनिएकी तर आफ्नो पराजयलाई औपचारिकरुपमा स्वीकार गरिनसकेकी कार्ज २० मतले अघि रहेकीछिन तर यो चुनाब अहिले नै त्यती सजिलो गरि सुल्टने अवस्था छैन । क्याम्पेनमा उम्मेदवारहरुको फ्लायर बाड्ने र प्रचार-प्रसारमा हिड्नेहरुले यस्ता घटना परिघटनाहरुको आम जानकारी राख्न सक्नु पर्दछ अन्यथा हामी उताकै कार्यकर्ता शैलीको “झोले राजनीति” गरिरहेका हुने छौं ।
त्यसैले अब यताको राजनीति गर्दा होस् या समाज बुझ्दा हामीले सतह होइन गहिराईमै पुगेर समसामयिक घनिभूत विश्लेषण गर्दै आफ्नो अभिमत बनाउनु पर्दछ । हामीले चक सुमर र जोसेफ क्राउलीहरुलाई हाम्रो वर्गको राजनैतिक महिसा ठान्ने गल्ती मात्र गरेनौ बरु त्यस्ता गल्तीहरु निरन्तर गरिरह्यौं । आप्रवासीहरुका प्रिय र सहयोगी र मसिहा ठानिएका तिनै जोसेफ क्राउली प्राईमरीमा पराजित भएको ६ महिना पनि नबित्दै भ्रष्ट क्यापिटलहिलको “लब्बीष्ट” को जागिर खाएर अहिले आफ्नो सम्पन्न अनि समृध्द जीवन जिउने आकांक्षा र अभिष्टहरु पुरा गरिरहेका छन । डेमोक्रेट्स जत्ति सबै हाम्रा शुभचिन्तक र समर्थक हुन र उनीहरु आप्रवासी या आप्रवासनमैत्री हुन्छन भन्ने हाम्रो परम्परागत चेतना र बुझाईलाई हामीले अब ब्यबहारिकरुपमै आमुल परिवर्तन गर्नै पर्दछ । पुर्व राष्ट्रपति जर्ज डब्ल्यु बुशले प्रस्ताब गरेको बृहत आप्रवासी सुधार बिधेयकमा रेड स्टेट भनेर जानिने राज्यहरुका कैयन परम्पराबादी डेमोक्रेट्सहरुले हाम्रो एजेन्डाको विपक्षमा मतदान गरेका थिए । यहाँ पास हुने बिधेयकहरुले हामीलाई लाभान्वित मात्र होइन हाम्रो जीवन र दैनन्दिनीहरुलाई स्पष्ट दिशानिर्देश समेत गर्दछ त्यस अर्थमा ति बिषय र मुद्दाहरु हाम्रो प्राथमिकतामा हुनु पर्दछ । अमेरिका भरिकै उदार र प्रगतिशील भनेर जानिने न्यूयोर्क राज्यले प्रति घण्टा तलबमान बढाएको छ भने भर्खर मात्र कागजपत्र नभएका आप्रवासीहरुलाई पनि सवारी चालक अनुमतिपत्र उपलब्ध गराउने बिधेयकमा गभर्नरले हस्ताक्षर गरिसकेका छन । त्यसको अतिरिक्त अबको हाम्रो प्राथमिकता तल्लो सदन हाउसले पास गरेको टीपीएस बील एचआर-६ “ड्रिम एण्ड प्रोमिस बिल अफ २०१९” हुनुपर्दछ भने सन् २०२० हुने जनगणनामा हामी क्रियाशील हुँदै सहभागी हुनुपर्दछ । कसैको दया, माया या कृपाबाट प्राप्त भएको न्याय र अधिकार चिरस्थायी हुँदैन । अहिले हामी अमेरिकी ईलेक्ट्रोलर सिस्टममा नयाँ चलायमान अनि शक्तिशाली “माईनोरिटी ब्लक” का रुपमा स्थापित भईसकेका छौं आखिर संख्या नै सामर्थ्य, शक्ति अनि ताकत हो अहिले भनिएको तीन लाख जनसंख्या मध्य एक तिहाई मात्र आउँदो जनगणनामा सुचिकृत हुन सकियो भने हाम्रा हरेक क्षेत्र लाभन्वित हुने मात्र होइन हाम्रो समुदायसंग असिमित “बार्गेनिङ्ग पावर” हुनेछ जुन अश्त्रको माध्यमबाट हामी नेपाली भाषीकारुपमा लाभान्वित हुनेछौं । तर नेपालको माउ पार्टीको भात्रीसंगठनहरुको बिस्तार गरेर हामी न समाजलाई जोड्न सक्छौं न कर्मथलोको नियम-कानुन र बिधिहरुका माध्यमबाट फाईदा नै लिन सक्छौं । अब हामीले हाम्रो आवश्यकतालाई प्रत्यक्ष सरोकार हुने बिषयमा जुझारुरुपमा एक्यबध्द हुँदै काम गर्नु पर्दछ आखिरमा भन्नलाई जे जसो भनिए पनि जीवन, जगत र दैनन्दिनीहरुलाई सम्बोधन गर्ने उत्तम क्रियानै राजनीति हो । यि र यावत विषय मुद्दाहरुनै अब हाम्रो चासो र सरोकार मात्र होइन उपल्लो प्राथमिकता हुनुपर्दछ । त्यसैले त म बारम्बार लेख्ने गर्दछु नि अबको युगको राजनीति भनेको जीवन जस्तै सरल अनि गतिशील हुनुपर्दछ जसले विचारहरुको जर्जर जड र पहाड होइन जीवन, जगत अनि दैनन्दिनीहरु होइन यथार्थका पारिला फाँटहरु बोलोस् अनि सम्बोधन गरोस् ।