सरस्वती न्यौपाने, रसुवा
कृषि पेसालाई आम्दानिको श्रोत बनाई आयआर्जन गरिरहेकी रसुवा जिल्ला कालिका गापा ३ कटुन्जे निवासी चन्द्रकुमारी न्यौपाने गाउँमा नै च्याउ खेति गरेर आत्मनिर्भर बनेकी छिन् ।
उहाँले मनकामना च्याउ तथा फलफुल उद्योग २०७४ सालमा स्थानीय तह र धरेलुमा व्यवसाय दर्ता गरेर काम सुरू गरेकी हुन् ।पासाङ ल्हामु राजमार्ग नजिक रहेको र च्याउको गुणस्तर राम्रो भएकै कारण बजार समस्या नभएको बताउनु हुन्छ। उहाँ लगायत उहाँको परिवारले काठमाडौंमा च्याउ खेतिबारे सिप सिकेर २०६२ सालमा बलम्वुमा च्याउ खेति गरेर बस्न थालेपछि त्यसको एक बर्षपछि थप जग्गा भाडामा लिएर अझ व्यवस्थित र व्यवसायिक च्याउ खेति गर्न थालेका हुन । उहाँहरूको त्यसैवाट जिविकोपार्जनमा थप टेवा पुगेको बताउँछन् । त्यसैबाट छोराछोरीलाई निजी स्कुल र कलेज समेत पढाउन सक्षम भएका छन् ।
काठमाडौंमा दस वर्ष गोब्रे च्याउ खेति गरेर बसिरहेको उहाँको परिवार जब २०७२ सालमा भुकम्प आयो त्यसपछि मंसिरमा आफ्नो गाउँ कटुन्जेमा आई आफ्नै जग्गामा परालको टनेल हालेर च्याउ खेतिको सुरूवात गरेका हुन्।
बर्षमा तीन पटक मात्र च्याउ खेति हुने भएर नै मिहेनतका साथ पराललाई काटेर टुक्रा गरी सफा पानीले पखालेर उसिनेर सेलाऐपछि प्लास्टिकको पोको पारेर त्यसमा च्याउको बीउ राखी पोकालाई अध्यारो कोठामा राखेपछि करिव एक महिना पछि खानको लागि तयार हुन्छ ।
श्रीमानको साथ सहयोगको कारण नै सफलता सम्भव भएको भन्न रूचाउने उहाँ आज सफल कृषकको रूपमा परिचित हुनुभएकी छिन् । उहाँसँग प्रतिकिलो दुई सयको दरले बिक्री हुने च्याउको तीन वटा टनेल रहेको छ । तीन टनेलवाट पाँच सय ९० पोका च्याउ उत्पादन हुने गर्दछ ।मंसिर, पुस र माघ सिजन सकिने वेला हो भने असार र साउनमा लगाईदैन । फागुन लागेपछि फेरी च्याउ उमार्न सुरू गरिन्छ ।
उत्पादित च्याउ कालिकास्थान, धुम्तिवजार, बेत्रावति लगाएत सदरमुकाम धुन्चेमा लगेर वेच्ने गरेका छन्। उनका अनुसार कहिले त उपभोक्ताले हारालुछ नै गर्दा रहेछन् । उनलाई सुरूमा च्याउ खेति गर्नकालागि कृषि कार्यालय, धरेलु शाखा, परिवर्तन पात्रले सहयोग गरेका रहेछन् ।कन्ये जातका च्याउ खेति गरिरहनु भएकि चन्द्रकुमारीले २८ फिट लामा र २२ फिट चौडाईका तीन वटा परालको घर बनाएकी छिन् ।
उनी भन्छिन; “च्याउ खेतिबाट कहिले मासिक एक लाख र कहिले बार्षिक चार लाख आम्दानी हुने गर्दछ ।त्यसले नै जीवन गुजारा गर्न मद्दत पुगेको छ ।सायद मिहेनतको फल राम्रै हुन्छ ।”उहाँको च्याउको व्यापार लकडाउनमा समेत राम्रो भएको रहेछ । यसै वर्ष सिताके च्याउ खेतिवारे तालिम लिएपछि लगानि गर्न सके सिताके च्याउ पनि गर्ने उहाँको सोच रहेको बताउछिन्।
यसै च्याउ खेतिवाट गाउँमै सफल महिला उधमी बन्नु भएकी चन्द्रकुमारी न्यौपाने रसुवामा सफल च्याउ खेति कृषिको रूपमा चिरपरिचित नाम हो ।उनको अन्य कृषिबालीहरु भएतापनि तरकारी र फलफुल भन्दा च्याउलाइ वढी प्राथमिकता दिईएको छ ।