विजयदेव खनाल, अमेरिका
न्यूयोर्कको क्विन्सस्थित एक क्याफेको एउटा टेवलमा म र निरा कफी पिऊदै थियौं । छोटो अवधिमै हामी दुइबीच अत्यन्तै गहिरो मित्रता भइसकेको थियो । तर आज निराको अनुहार धेरै अध्यारो थियो । हुन त उ जहिलेसुकै हतास र उदास देखिन्थी। म कारण खोतल्ने प्रयास गर्दथें। आज धेरैपछि भावुकहुदै उसले आफ्ना मनका कुरा भन्ने अठोट गर्दै थिइ।
“मिरा, मलाइ मेरो जीवनको परिभाषा नै हराए जस्तो लाग्छ। म बांचेको त छु, तर बाच्न नजानेको एउटा असफल मानिस हॅु जस्तो लाग्छ। मलाइ अब बांच्ने मन पनि छैन, मर्न पाएपनि हुन्थ्यो।”
मेरो मुटु ढक्क फुलेर आयो। के भनेकि यसले ? आख़िर किन ? दिक्क मान्दै सोधें- “तलाइ के भयो? आज तँ के भन्दैछस् ? खुलस्त भन्।”
निराले सुस्तरी भनि- “हुन त मेरो कहानी सुनाएर पनि अब केही फाइदा छैन तर पनि यो शहरमा तँ मेरो सबैभन्दा मिल्ने साथी! तलाइ भनेर मन हलुका बनाउन मनलाग्यो ……’नेपालबाट फाइनान्स र अंग्रेजी साहित्यगरी दुइ विषयमा डिग्री सकेपछि लोकसेवा आयोगको परराष्ट्र समूह शाखा अधिकृत पास गरें र मन्त्रालयमा काम गर्न लागे। तर हाइस्कुल देखिनै मेरो मनमा भने संसारको स्वर्ग अमेरिका आउने धोको मरेको थिएन । मेरो पढाइ सानो देखिनै राम्रो भएको हुनाले स्टुडेन्ट भिसा पाइपनि हालें। नोकरी गरेको धेरै नभएकोले परराष्ट्रले बिदा दिन अस्विकार गरेपछि राजिनामा दिएर यहाँ आएँ।”
“नजिकको नातेदारहरु कोहीपनि नभएकोले टाढा चिनजानका काका कहॅा केहिदिन बसेपछी वहांहरुको व्यबहार मेरो अनुकूल हुन छाड्यो। यसै बिच मनाड्गको मेरै जातिको दाइ प्रकाश गुरुड्ग संग चिनजान र मित्रता गाढ़ा हुदै गएपछि वहांले लिएको अपार्टमेन्टको लिभिड्ग रुममा गएर बसें । वहाँ उवर (एक प्रकारको टेक्सी) चलाउनु हुन्थ्यो।”
निहुरिएको टाउको उठाउदै उसले मलाइ पुलुक्क हेरी- उसका दुइवटै ॲाखामा ॲासु टिलपिल भरिइसकेका रहेछन्। मैले करुणाभावले उसको कपाल मुसारिदिए। केही क्षणपछि फेरी भन्न शुरुगरी-“केही महिनापछि एकदिन वहांले विवाहको प्रस्ताव राख्नु भयो। एकपटक त म झल्यास्स भएं । फेरि मेरो बिगत संझियें। न्यूयोर्क जस्तो विशाल शहरमा वहांको साथ र सहयोग नपाएको भए म आज कस्तो अबस्थामा कहाँ हुनेथिएं होला? म्याग्दी जिल्लाको एउटा विकट गाउंमा जन्मिएकि मलाइ ट्रेनमा मेट्रो कार्ड घोट्ने, कलेज पुराइदिने, ग्रोसरी(दैनिक उपभोग्य बस्तुको पसल), लण्ड्रि(लुगा धुनें ठाउं), नोकरी आदि/इत्यादिमा त वहांकै साथ/ सहयोग छ । हेर्दा अग्लो सुन्दर अनि जात पनि मिल्छ …मैले नाइ भन्न सकिन।”
“चार बर्षको बिचमा दुइ छोरा/छोरी जन्मिए ….तर यतिबेला म सोच्दैछु – आख़िर मैले चाहिं के पाएँ ? विवाह पश्चात पढाइ छुट्यो र मेरो अमेरिका आउनुको उदेश्य र सपना पनि भताभुड्ग भयो। कामनगरी बस्दा व्यक्तिगत खर्चको अभाब हुनलाग्यो। बच्चाहरुलाइ बेबीसिटर (धाइआमा) राख्नु त परको कुरा- तिनिहरुलाइ हेल्दी(पोसिलो) खानेकुरा समेत खुवाउन हम्मे हुनलाग्यो। आख़िर हामी दुइबिच दैनिक जसो कलह/ठाकठुक हुन थाल्यो। निद्रा लाग्न छाड्यो। डाक्टर कहां गएँ – डिप्रेशन भएकोछ भनेर औषधिका साथै थेरापी गराउनु पर्छ भन्यो, गराउदै छु। तर ठिक हुनुको सट्टा अझ बढ़ी तनाव र पिडा हुदैछ ….. ,”
“नेपालमैं भएको भए यतिबेला म परराष्ट्रको उपसचिव भइसक्थें होला। शायद यहिं न्यूयोर्कको कन्सुलर वा मिशनमा पनि हुन सक्थे….अनि सोचेर ल्याउदा आफूलाइ यहाँ भोगिरहेको जीवन व्यर्थको जस्तो लाग्दैछ। आफैंलाइ सम्हाल्न खोज्छु, सक्दिन। भित्र कता मुटुमै घाउ भएजस्तो लाग्छ। म त यहाँ मनोरोगी पो हुन आइपुगेंछु मिरा….।” यति भनेर निरा दुवै आंखाबाट बलिन्द्रधारा आँसु बहाउंदै रुन लागि। म किंकर्तव्यविमूढ भएं।
क्रमश…